Geschil over samenlevingscontract en afwikkeling nalatenschap

De zaak betreft een geschil tussen klagers en een notaris over de handelwijze tijdens het regelen van een samenlevingscontract en later huwelijksvoorwaarden, in relatie tot de afwikkeling van een nalatenschap. Klagers beweren dat de notaris onzorgvuldig heeft gehandeld door geen aandacht te besteden aan de erfdelen van de stiefkinderen, terwijl de notaris stelt dat zij slechts benaderd werd voor het samenlevingscontract en later huwelijksvoorwaarden, zonder expliciete opdracht voor nalatenschapsafwikkeling.

Samenlevingscontract

Op 23 december 2021 vond het eerste gesprek met de notaris plaats, waarin klagers hun samenwoning wilden regelen vanwege de gezamenlijk aangekochte woning. Tijdens dit gesprek is ter sprake gekomen dat klager sub 1 weduwnaar was. Op 14 februari 2022 stuurde klager sub 1 vervolgens een e-mail naar de notaris met het verzoek om het samenlevingscontract om te zetten naar huwelijkse voorwaarden, met een volledige gemeenschap van goederen zoals voor 2018, vanwege zijn geplande huwelijk op 30 maart. Naar aanleiding van deze e-mail informeerde een medewerkster van de notaris klager sub 1 telefonisch over de mogelijke opeisbaarheid van de erfdelen van zijn stiefkinderen bij zijn hertrouwen.

Op 15 maart 2022 ontving de notaris het testament van de overleden echtgenote van klager sub 1, waarin klager sub 1 en de twee kinderen van erflaatster voor gelijke delen tot erfgenaam benoemd zijn, met toepassing van de wettelijke verdeling op de nalatenschap. Als gevolg daarvan hebben de stiefkinderen een geldvordering ter grootte van hun erfdeel verkregen op klager sub 1. Deze geldvorderingen zouden volgens het testament opeisbaar zijn bij hertrouwen van klager sub 1 in algehele gemeenschap van goederen.

Vervolgens heeft de notaris opnieuw telefonisch contact opgenomen en heeft klager sub 1 toen meegedeeld dat hij zijn stiefkinderen zou uitbetalen na de overdracht van de woning van klager sub 1 op 28 maart 2022. Op 28 maart 2022 vond de overdracht van de woning plaats, gevolgd door het passeren van de akte huwelijksvoorwaarden op dezelfde dag. Op 30 maart 2022 trouwden klagers.

Vaststelling van erfdelen

Op 23 mei 2022 verzocht klager sub 1 de notaris om vast te leggen wat zijn stiefkinderen zouden erven van hun overleden moeder bij zijn overlijden. Een conceptakte werd opgesteld, waarbij klager sub 1 en de stiefkinderen overlegden over de waarde van de woning. Na dit overleg werd de conceptakte nog eens aangepast.

Op 10 augustus 2022 meldde klager sub 1 dat er een compromis was bereikt met de stiefkinderen. De notaris heeft deze regeling opgenomen in de conceptakte, waarna bleek dat er geen overeenstemming kon worden bereikt tussen klager sub 1 en de stiefkinderen over de hoogte van de rente over de openstaande vorderingen.

Op 21 november 2022 informeerde de stiefzoon van klager sub 1 de notaris dat zijn erfdeel volledig was betaald. Klager sub 1 bevestigde telefonisch aan het notariskantoor dat hij de erfdelen volledig aan de stiefkinderen had uitbetaald en dat de akte niet meer nodig was.

Klacht

Klagers zijn van mening dat de notaris onzorgvuldig heeft gehandeld tijdens het oriënterende gesprek op 23 december 2021. Ze concludeerden dat trouwen onder huwelijkse voorwaarden voor hen de meeste zekerheid zou bieden en bespraken dit met de notaris, waarbij ook het testament van erflaatster ter sprake kwam. Klagers gaven aan dat ze van plan waren de stiefkinderen uit te betalen volgens de gedane aangifte erfbelasting. Echter, na het huwelijk wilden de stiefkinderen dat de uitbetaling rekening hield met de verkoopwaarde van de woning in plaats van de WOZ-waarde. Dit leidde tot een langdurige en emotioneel zware discussie.

Klagers menen dat de notaris onzorgvuldig heeft gehandeld. Zij had moeten vragen naar de wijze waarop klagers tot de bedragen waren gekomen voor de uitbetaling van de erfenis. In het testament van erflaatster staat immers dat de wettelijke verdeling diende te worden vastgelegd in een notariële akte. Zij had klagers daarnaar moeten vragen en niet moeten proberen dit achteraf nog te bewerkstelligen. Desgevraagd heeft klager sub 1 ter zitting bevestigd dat hij de notaris dus ook verwijt dat zij op een eerder moment de akte vaststelling erfdelen had moeten opstellen.

Verweer

De notaris voert aan dat klagers haar benaderden voor het bespreken van een samenlevingsovereenkomst, niet voor de afwikkeling van de nalatenschap. Tijdens het gesprek op 23 december 2021 had de notaris geen toegang tot het testament van erflaatster, maar informeerde ze klager sub 1 over de mogelijke opeisbaarheid van de erfdelen van de stiefkinderen bij hertrouwen, afhankelijk van de inhoud van het testament.

Omdat de exacte omvang van de erfdelen niet vaststond en er slechts een erfbelastingaangifte was, adviseerde de notaris klagers om, indien ze zouden trouwen, de stiefkinderen een afkoopsom voor te stellen. Hiermee zouden de stiefkinderen direct hun erfdeel ontvangen en klagers konden vrij kiezen voor hun huwelijksregime. Aangezien op dat moment nog geen concrete huwelijksplannen waren, verstrekte de notaris geen gedetailleerd advies over de erfdelenberekening.

Tijdens het ondertekenen van de huwelijksvoorwaarden op 28 maart 2022, na de overdracht van de woning, herinnerde de notaris klagers opnieuw aan de opeisbaarheid van de erfdelen. Klager sub 1 deelde mee dat hij zijn stiefkinderen had voldaan, waarop de notaris aannam dat er overeenstemming was bereikt.

Klager sub 1 heeft de notaris geen opdracht gegeven werkzaamheden te verrichten ten aanzien van de afwikkeling van de nalatenschap van erflaatster of de uitkering van de erfdelen aan de stiefkinderen. Pas na het huwelijk van klagers heeft klager sub 1 het notariskantoor verzocht alsnog een akte vaststelling erfdelen op te stellen. De notaris was op het moment van het ondertekenen van de huwelijkse voorwaarden niet bekend met de hoogte van de erfdelen, omdat zij geen bemoeienis had gehad met de afwikkeling van de nalatenschap van erflaatster. Klager sub 1 heeft zelf overleg gevoerd met zijn stiefkinderen over de hoogte van de erfdelen en heeft steeds aangegeven dat hij de erfdelen wilde uitkeren.

Beoordeling

Ingevolge artikel 93 lid 1 van de Wet op het notarisambt zijn notarissen, toegevoegd notarissen en kandidaat-notarissen aan tuchtrechtspraak onderworpen ter zake van handelen of nalaten in strijd met hetzij enige bij of krachtens deze wet gegeven bepaling, hetzij met de zorg die zij behoren te betrachten ten opzichte van degenen te wier behoeve zij optreden en ter zake van handelen of nalaten dat een behoorlijk notaris niet betaamt. De kamer dient derhalve te onderzoeken of de handelwijze van de notaris een verwijtbare gedraging in de zin van dit artikel oplevert.

Klagers verwijten de notaris dat ze hen tijdens de eerste bespreking niet heeft gevraagd naar de berekening van de erfdelen van de stiefkinderen in verband met de nalatenschap van erflaatster. De kamer oordeelt echter dat de notaris niet verplicht was om dit te doen, omdat klagers zich hadden gewend tot de notaris voor een samenlevingsovereenkomst en niet voor de afwikkeling van de nalatenschap. Klagers hadden de notaris niet specifiek verzocht om advies over de berekening van de erfdelen.

Ook na de eerste bespreking was er geen verplichting voor de notaris om klagers hierover te bevragen. Klagers hebben pas later, per e-mail van 23 mei 2023, verzocht om een akte vaststelling erfdelen op te stellen.

Aangezien klagers daarvoor geen opdracht hadden gegeven en klager sub 1 herhaaldelijk had aangegeven de afwikkeling van de nalatenschap zelf te regelen, kan de notaris dit niet worden verweten. De klachten worden daarom als ongegrond beschouwd.

Klik hier voor de volledige uitspraak van de Kamer voor het notariaat.

Zorgplicht Advocaten

Heeft u een geschil met uw notaris over de vraag of hij/zij de benodigde vakbekwaamheid, zorgvuldigheid en deskundigheid in acht heeft genomen bij de uitvoering van zijn/haar werkzaamheden? Neem dan contact met ons op.