Notarissen hebben niet onzorgvuldig gehandeld oordeelt de Kamer

Klacht betreft het niet passeren van een levenstestament voor de moeder van klager. Klager vindt dat de notarissen moeder groot onrecht hebben aangedaan door, ondanks vele gesprekken met moeder en brieven van artsen, geen medewerking te verlenen aan het passeren van het levenstestament. De Kamer heeft de klacht ongegrond verklaard.

Het procesverloop

Moeder heeft drie kinderen: A, B en klager. Moeder heeft op een eerder moment in haar leven ten overstaan van de oud-notaris een levenstestament opgemaakt, waarbij zij A volmacht heeft verleend voor financiële of medische beslissingen indien zij daar zelf niet meer toe in staat is. Moeder is in september 2021 vanwege psychotische klachten opgenomen in een GGZ-instelling in, waar zij sindsdien verblijft.

Klager heeft voor moeder een afspraak met de oud-notaris gemaakt voor een gesprek in maart 2022 over haar wensen voor (wijzigingen in) haar levenstestament. Naar aanleiding van dat gesprek heeft de oud-notaris een conceptakte opgesteld, waarbij de volmacht wordt uitgebreid naar alle drie de kinderen. De klager heeft moeder naar het kantoor van de notarissen gebracht voor een afspraak met de oud-notaris om het levenstestament te passeren. Nadat de oud-notaris enige tijd alleen met moeder had gesproken, heeft hij besloten het levenstestament op dat moment niet te passeren.

De moeder heeft een verklaring ondertekend waarin zij aangeeft dat het door de oud-notaris opgestelde concept overeenkomt met haar wensen en dat zij daarom spoedig haar gewijzigde levenstestament wilde laten passeren. Ook is er in die periode telefonisch contact geweest tussen moeder en de oud-notaris, waarin zij nogmaals haar wensen voor haar levenstestament bevestigde. Verder zijn op verzoek van moeder twee verklaringen aan de notarissen overgelegd, van de behandelend arts van moeder alsmede van een onafhankelijk arts. Beiden verklaarden dat zij moeder wilsbekwaam achtten om te oordelen wat voor soort begeleiding/verzorging/hulp en wat voor woonsituatie in de nabije toekomst haar het meest zou baten.

In april 2022 heeft de notaris, met toestemming van moeder, de kinderen van moeder een e-mail gestuurd. Hierin schreef de notaris dat het op dat moment een onrustige periode voor moeder was, mede in verband met een aanstaande verhuizing en haar opname in de GGZ-instelling. Daarom achtte de notaris het op dat moment niet verstandig en verantwoord om notariële stukken te passeren waarbij moeder anders bepaalde dan zij eerder had gedaan. Naar aanleiding van die e-mail heeft klager de notaris nogmaals verzocht om het gewijzigde levenstestament voor moeder te passeren. De notaris heeft hieraan geen medewerking verleend en zich voor het overige beroepen op zijn geheimhoudingsplicht.

De klacht

Klager vindt dat de notarissen moeder groot onrecht hebben aangedaan door, ondanks vele gesprekken met moeder en brieven van artsen, geen medewerking te verlenen aan het passeren van het levenstestament. Het is in moeders belang dat haar wil wordt vastgelegd zoals ze deze meerdere malen heeft aangegeven.

Handelings- en wilsbekwaamheid

De Kamer overweegt dat als uitgangspunt geldt dat iemand die handelingsbekwaam is, geacht moet worden zijn belangen te kunnen behartigen. Iemand die handelingsbekwaam is, moet dan ook de gelegenheid krijgen om zijn of haar levenstestament op te maken ten overstaan van een notaris. Een notaris is wettelijk verplicht hieraan zijn medewerking te verlenen, tenzij hij gegronde redenen heeft om zijn medewerking te weigeren. Net als bij iedere akte dient een notaris ook bij het opmaken van een levenstestament te beoordelen of zijn cliënt in staat is om zijn wil te bepalen. Indien er aanleiding bestaat om daar aan te twijfelen, dient een notaris de geestesgesteldheid van zijn cliënt nader te onderzoeken.

Door de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie is een Stappenplan opgesteld. Het Stappenplan is ontwikkeld als handvat voor (kandidaat)notarissen bij de beoordeling van de wilsbekwaamheid van een cliënt. In het Stappenplan staan indicatoren vermeld die aanleiding kunnen zijn voor een nadere beoordeling van de wilsbekwaamheid. Bij die beoordeling zal het in belangrijke mate aankomen op zowel de inhoud van de gesprekken die de (kandidaat)notaris met de cliënt voert, als de wijze waarop de cliënt zich daarbij presenteert.

De beoordeling van de Kamer

De Kamer is het met klager eens dat het in beginsel in het belang van moeder is dat zij haar wensen voor een levenstestament ten overstaan van een notaris kan vastleggen. Echter, gelet op het door de notarissen gevoerde verweer, is de Kamer van oordeel dat de notarissen niet klachtwaardig hebben gehandeld door in de periode maart/april 2022 geen levenstestament voor moeder te passeren. De notarissen hebben terecht in hun verweer aangevoerd dat een aantal zowel objectieve als subjectieve indicatoren aanleiding gaf tot het volgen van het Stappenplan. Hierbij ging het onder meer om de opname van moeder in de GGZ-instelling, haar medische conditie althans haar ziekte/aandoening en het feit dat het initiatief voor de afspraak niet van moeder zelf kwam.

Uit de stukken blijkt dat de notarissen ieder afzonderlijk meerdere malen met moeder hebben gesproken om haar wil te verifiëren, in welke gesprekken de notarissen meerdere stappen uit het Stappenplan hebben gevolgd. Op basis van de aangeleverde gegevens en de inhoud van de gesprekken met moeder, waren de notarissen er niet van overtuigd dat moeder de gevolgen van het levenstestament op dat moment kon overzien. Hierbij heeft de notaris opgemerkt dat de inhoud van het gesprek van 12 april 2022 doorslaggevend is geweest voor zijn beslissing om in die week geen akte voor moeder te passeren. Vanwege zijn geheimhoudingsplicht kan de notaris niet uitweiden over de inhoud van het gesprek van 12 april 2022, aldus de notarissen in hun verweer.

Naar het oordeel van de Kamer was het aan de notarissen om vast te stellen of moeder voldoende bekwaam was om de inhoud van de akte te begrijpen. Hierbij was het eigen oordeel van de notarissen kort voorafgaand en tijdens het beoogde moment van passeren doorslaggevend. Eerdere wilsverklaringen van moeder, waaronder verklaringen tegenover klager, doen hieraan niets af. Ook de verklaringen omtrent de wilsbekwaamheid van moeder van de behandelend arts en een onafhankelijk arts doen hieraan niets af, nu deze verklaringen enkel zien op de wilsbekwaamheid van moeder ten aanzien van beslissingen omtrent de gewenste soort begeleiding/verzorging en hulp en niet specifiek op de wilsbekwaamheid ten aanzien van de in het levenstestament opgenomen rechtshandelingen en de gevolgen daarvan.

De notarissen hebben op zorgvuldige wijze de wilsbekwaamheid van moeder beoordeeld door op meerdere momenten met moeder te spreken om haar wil te verifiëren. Omdat de notarissen naar aanleiding van de gesprekken met moeder niet de volle overtuiging hadden dat het gewijzigde levenstestament de wil van moeder bevatte, dat moeder de inhoud ervan begreep en dat zij haar wil zonder ongewenste beïnvloeding van derden aan de notarissen kenbaar heeft kunnen maken, hebben de notarissen naar het oordeel van de Kamer niet onzorgvuldig gehandeld door op dat moment hun medewerking op te schorten en moeder hierover te informeren.

De beslissing van de Kamer

De Kamer voor het notariaat in het ressort Arnhem-Leeuwarden verklaart de klacht ongegrond.

Hier kunt u de gehele uitspraak van de Kamer voor het notariaat lezen.

Zorgplicht Advocaten

Heeft u als klant, stakeholder of derde een klacht of schade geleden als gevolg van een fout van een accountant, neem dan contact met ons op voor vrijblijvend gesprek. De advocaten van Zorgplicht Advocaten hebben jarenlange ervaring met het adviseren over de zorgplicht van een accountant of boekhouder. Tevens hebben onze advocaten ervaring met het voeren van een klachtprocedure bij de Accountantskamer of het voeren van een procedure bij de civiele rechter.