Accountant aansprakelijk voor fout in jaarrekening?

Wanneer u vertrouwt op een jaarrekening die door een accountant is opgesteld, verwacht u dat deze betrouwbaar is. Zeker als u als ondernemer, investeerder of schuldeiser uw financiële beslissingen op die cijfers baseert. Maar wat als de accountant een fout maakt? In een recente uitspraak van de Rechtbank Noord-Nederland stond de aansprakelijkheid van een accountant tegenover schuldeisers centraal. De vraag was: kan een accountant ook aansprakelijk zijn tegenover anderen dan zijn directe opdrachtgever?

Deze zaak laat goed zien wat er juridisch komt kijken bij het aansprakelijk stellen van een accountant. En dat is voor veel ondernemers en particulieren van belang. Want fouten van een accountant kunnen grote financiële gevolgen hebben. In deze blog leest u wat uw rechten zijn als u hiermee te maken krijgt en wat de regels zijn rondom de aansprakelijkheid van een accountant.

Wat ging er mis in deze zaak?

In de zaak bij de Rechtbank Noord-Nederland draaide het om een scheepswerf die aansprakelijk werd gesteld door de Staat vanwege ernstige bodemvervuiling. De schadeclaim werd toegewezen, maar de scheepswerf ging failliet. De schuldeisers bleven achter met onbetaalde vorderingen. In de jaarrekening die vóór het faillissement was opgesteld, had de accountant de schadeclaim van de Staat niet als schuld opgenomen. Ook had hij er geen financiële voorziening voor getroffen, omdat de claim volgens hem nog niet definitief vaststond. Dit ondanks het feit dat de rechtbank in eerste aanleg de claim al had erkend.

Deze beslissing had verregaande gevolgen. De schuldeisers hadden door het ontbreken van die voorziening in de jaarrekening geen juist beeld van de financiële situatie van de scheepswerf. De centrale vraag was dan ook: heeft de accountant zijn zorgplicht geschonden ten opzichte van deze derden, en is hij daardoor aansprakelijk?

Wat vond de rechter over de zorgplicht?

De rechtbank stelde dat een accountant bij het opstellen van een jaarrekening niet alleen verantwoordelijk is richting zijn opdrachtgever. Ook derden – zoals schuldeisers of investeerders – moeten kunnen vertrouwen op de juistheid van de jaarrekening. Een jaarrekening moet immers een getrouw beeld geven van de financiële gezondheid van een onderneming.

De rechtbank vond dat de accountant de zorgplicht had geschonden door geen voorziening op te nemen voor de erkende schadeclaim van de Staat. Volgens de rechter had de accountant, gelet op de ernst van de claim en de reeds gewezen uitspraak, het bestuur van de scheepswerf moeten adviseren om deze claim als voorziening op te nemen. Zijn nalatigheid leverde dus een schending van zijn zorgplicht op.

Toch leidde dit niet automatisch tot een verplichting tot schadevergoeding. Volgens de rechter ontbrak het causale verband: het was niet voldoende aannemelijk dat de schade van de schuldeisers daadwerkelijk was veroorzaakt door het handelen van de accountant. Dit is een belangrijke voorwaarde voor aansprakelijkheid van de accountant.

Wanneer is een accountant aansprakelijk?

Een accountant heeft op grond van de wet én de overeenkomst van opdracht een zorgplicht: hij moet zich gedragen als een goed opdrachtnemer, met de zorgvuldigheid en deskundigheid die van een redelijk bekwaam vakgenoot mag worden verwacht. Dit geldt zowel tegenover opdrachtgevers als – onder bepaalde omstandigheden – tegenover derden.

Er is sprake van aansprakelijkheid van een accountant als:

• De accountant zijn zorgplicht heeft geschonden;
• De fout aan hem is toe te rekenen (bijvoorbeeld bij slordigheid of onzorgvuldigheid);
• Er sprake is van schade; én
• Er een direct causaal verband bestaat tussen de fout van de accountant en de geleden schade.

Ontbreekt één van deze elementen, dan volgt meestal geen aansprakelijkheid, ook al heeft de accountant onzorgvuldig gehandeld.

Wat betekent deze uitspraak voor u?

Als u als ondernemer of particulier te maken heeft met een fout in een jaarrekening of belastingadvies, is het belangrijk om te weten dat u in bepaalde gevallen de accountant aansprakelijk kunt stellen. Zeker wanneer u financieel nadeel hebt geleden door verkeerde informatie waarop u vertrouwde. Dat kan als opdrachtgever, maar ook als derde, zoals schuldeiser, aandeelhouder of investeerder.

Wel moet u aantonen dat:

• De accountant een beroepsfout heeft gemaakt;
• U daardoor schade heeft geleden;
• En dat u andere keuzes had gemaakt als die fout niet was gemaakt.

Dat is in de praktijk vaak lastig, maar niet onmogelijk. Daarom is juridische begeleiding onmisbaar als u de aansprakelijkheid van een accountant wilt aantonen.

Wat kunt u doen bij een fout van uw accountant of boekhouder?

Als u vermoedt dat uw accountant een fout heeft gemaakt, is het belangrijk om snel te handelen:

• Verzamel al het relevante bewijs, zoals e-mails, rapportages, jaarrekeningen en schadeberekeningen.
• Laat uw situatie juridisch beoordelen door een advocaat gespecialiseerd in beroepsaansprakelijkheid.
• Laat indien nodig een schriftelijke aansprakelijkstelling opstellen. Hierin wordt onderbouwd wat er is misgegaan en welke schade u heeft geleden.
• Overweeg – eventueel na een klacht bij de Accountantskamer – een civiele procedure bij de rechtbank.

Wees u ervan bewust dat de regels rond beroepsaansprakelijkheid complex zijn. Niet elke fout leidt tot aansprakelijkheid, en accountants kunnen zich beroepen op verweren zoals ‘eigen schuld’ van de opdrachtgever of het ontbreken van causaal verband.

Voorbeelden uit de praktijk

Niet alleen bij schadeclaims of faillissementen kunnen accountants aansprakelijk zijn. Enkele veelvoorkomende situaties zijn:

• Een jaarrekening waarin een schuld of voorziening ontbreekt, terwijl die er wel is;
• Fouten in de btw-aangifte, met boetes of naheffingen tot gevolg;
• Slechte advisering bij een bedrijfsovername (due diligence);
• Te late deponering van de jaarrekening, met bestuurdersaansprakelijkheid als gevolg;
• Misleidende prognoses of verklaringen waarop derden vertrouwen.

Ook boekhouders, financieel adviseurs, notarissen en makelaars kunnen aansprakelijk zijn bij beroepsfouten die schade veroorzaken. Dezelfde basisprincipes gelden ook voor hun zorgplicht en aansprakelijkheid.

Conclusie: laat beroepsfouten niet onbesproken

De uitspraak van de rechtbank laat zien dat de aansprakelijkheid van een accountant verder kan reiken dan zijn opdrachtgever. Toch is het geen vanzelfsprekendheid dat een fout ook leidt tot schadevergoeding. Juist het aantonen van het oorzakelijk verband tussen fout en schade is vaak juridisch complex.

Heeft u schade geleden door een fout van uw accountant, boekhouder of financieel adviseur? Zorgplicht Advocaten is gespecialiseerd in het procederen tegen dienstverleners die hun zorgplicht schenden. Wij helpen uitsluitend cliënten die daadwerkelijk schade hebben geleden door een beroepsfout.

Neem contact met ons op. Wij beoordelen uw zaak en helpen u bij het verhalen van uw schade. Ook als u niet zeker weet of u in uw recht staat, kunt u bij ons terecht voor juridisch advies. Zoekt u erkenning, duidelijkheid en herstel van uw schade? Zorgplicht Advocaten staat aan uw kant.