Geen causaal verband tussen beroepsfout accountant en schade

Geen causaal verband tussen beroepsfout accountant en schade aangetoond; eiser heeft niet aannemelijk gemaakt dat zijn vermogenspositie in de hypothetische situatie, zonder beroepsfout, anders zou zijn uitgevallen dan in de werkelijke situatie, met beroepsfout.

Procesverloop

Een accountantskantoor adviseerde op verzoek van een ondernemer in maart 2018 over de vermogensgelijktrekking van de kinderen. Het kantoor presenteerde tijdens een bespreking drie opties. De tweede optie betrof de optie ‘schenking onder last’. De optie ‘schenking onder last’ werd als fiscaal meest gunstige wijze gepresenteerd om het vermogen van de kinderen gelijk te trekken. Die optie werd uiteindelijk dan ook gekozen. Daarbij werd aan twee kinderen een last ten gunste van de derde opgelegd.

Enkele maanden voor de bespreking is er door de rechtbank Gelderland een vonnis gewezen tussen andere partijen, waarbij eveneens een schenking onder last aan de orde was. De rechtbank merkte een dergelijke schenking als tegenprestatie in de zin van artikel 4.17c lid 2 Wet Inkomstenbelasting 2001 aan. Dit had tot consequentie dat over de hoogte van de last direct inkomstenbelasting verschuldigd was en voor dat deel van de schenking geen doorschuiving kon plaatsvinden. Het vonnis is in verschillende fiscale vaktijdschriften gepubliceerd en besproken, maar tijdens de bespreking met de familie kwamen het vonnis en de fiscale consequenties daarvan niet aan de orde. Als gevolg van het verlies van de doorschuiffaciliteit was het echtpaar direct inkomstenbelasting verschuldigd over de last, in plaats van op het moment van vooroverlijden of het overlijden van de langstlevende echtgenoot.

Het accountantskantoor erkende een beroepsfout te hebben gemaakt door bij de bespreking te adviseren om de vermogensongelijkheid tussen de drie kinderen op te heffen door middel van een schenking onder last, zonder dat werd gewezen op het vonnis van de rechtbank Gelderland en de gevolgen van dat vonnis voor de wijze van belastingheffing.

Tussenvonnis

In het tussenvonnis van 23 maart 2022 oordeelde de rechtbank dat het accountantskantoor en de belastingadviseur niet hebben gehandeld zoals van een redelijk bekwaam en redelijk handelend beroepsbeoefenaar mocht worden verwacht en dat zij hun zorgplicht hebben geschonden. Ook oordeelde de rechtbank dat zij in beginsel hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de schade op grond van wanprestatie en onrechtmatige daad.

Met betrekking tot het causaal verband tussen de beroepsfout van het accountantskantoor en de belastingadviseur en de door het echtpaar gestelde schade overwoog de rechtbank in het overwogen dat de zakenman vooralsnog onvoldoende onderbouwd had gesteld dat hij bij het ontbreken van de beroepsfout niet gekozen zou hebben voor het advies van het kantoor. De rechtbank stelde hem daarom onder meer in de gelegenheid dat nader te onderbouwen.

De beoordeling

Hypothetische situatie

De zakenman stelt dat de meest waarschijnlijke hypothetische situatie de situatie is waarin hij de schenking had uitgevoerd maar dan zonder schenking onder last en dat hij voor het gelijktrekken van de vermogens van de kinderen had gekozen voor één van vier alternatieven. De rechtbank loopt de vier alternatieven langs en concludeert dat de zakenman van geen van de naar voren gebrachte alternatieven voldoende gemotiveerd heeft gesteld dat dit een reëel alternatief was om de vermogens van de kinderen gelijk te trekken. Dat hij in de hypothetische situatie gekozen zou hebben voor de uitvoering van de schenking zonder schenking onder last, maar met één van deze alternatieven, is dus onvoldoende aannemelijk geworden.

Evenmin is aannemelijk dat het accountantskantoor en de belastingadviseur een van die alternatieven zou hebben geadviseerd bij wetenschap van de stand van zaken die er toen was. Bij alle vier de alternatieven geldt dat het risico van de fiscale gevolgen van het vonnis van de rechtbank Gelderland toen nog niet goed kon worden ingeschat. Evenmin is aannemelijk dat de ondernemer en zijn echtgenote dat advies dan zouden hebben opgevolgd.

De rechtbank oordeelt daarom dat niet aannemelijk is geworden dat voor de ondernemer en zijn echtgenote reële alternatieven openstonden voor de vermogensgelijktrekking die hem in een betere vermogenspositie zouden hebben gebracht dan thans het geval is, en dat hij voor één van die alternatieven zou hebben gekozen indien hij wel door het kantoor was geïnformeerd over de mogelijke gevolgen van het vonnis van de rechtbank Gelderland.

Causaal verband

Dit betekent dat het causaal verband tussen de beroepsfout van het accountantskantoor en de belastingadviseur en de schade die het echtpaar hierdoor stelt te hebben geleden, niet is komen vast te staan. Het is niet aannemelijk geworden dat de ondernemer onder uitvoering van zijn wens tot vermogensgelijktrekking, in de hypothetische situatie, waarin hij door het accountantskantoor wel was gewezen op de mogelijke fiscale consequenties van het vonnis, in een betere vermogenspositie zou zijn komen te verkeren dan nu het geval is.

Wat hij in feite wenst is zowel in de werkelijke als in de hypothetische situatie niet mogelijk, hetgeen niet veroorzaakt is door de beroepsfout van het accountantskantoor en de belastingadviseur, maar het resultaat is van de actuele jurisprudentie op dit gebied. Dat er een gelijkwaardig alternatief bestaat voor vermogensgelijktrekking waarvoor de ondernemer in de hypothetische situatie gekozen zou hebben, heeft hij onvoldoende aannemelijk gemaakt.

De beslissing

De rechtbank verklaart voor recht dat een beroep op het vervalbeding naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Het accountantskantoor is daarom niet gehouden om de gevorderde schade te vergoeden. De vordering wordt dan ook afgewezen.

Hier kunt u de gehele uitspraak van de Rechtbank Oost-Brabant lezen.

Zorgplicht Advocaten

Heeft u als klant, stakeholder of derde een klacht of schade geleden als gevolg van een fout van een accountant, neem dan contact met ons op voor vrijblijvend gesprek. De advocaten van Zorgplicht Advocaten hebben jarenlange ervaring met het adviseren over de zorgplicht van een accountant of boekhouder. Tevens hebben onze advocaten ervaring met het voeren van een klachtprocedure bij de Accountantskamer of het voeren van een procedure bij de civiele rechter.