Informatieplicht en aansprakelijkheid: wat een recente uitspraak leert bij fouten van uw adviseur

Stel: u bent ondernemer, of werkt als particulier, en u raakt in conflict met uw adviseur omdat iets misging – denk aan een accountant die een fout beging in de jaarrekening, een makelaar die u onvolledig informeerde of een financieel adviseur die een verkeerd beleggingsadvies gaf. In zo’n zaak speelt vaak de vraag of de adviseur heeft voldaan aan zijn informatieplicht (dus de plicht om u de juiste, volledige en tijdige informatie te geven). In deze blog bespreek ik concreet een uitspraak waarin die informatieplicht centraal stond, en wat dit betekent voor u als klant.

Het komt regelmatig voor dat dienstverleners – boekhouders, notarissen, makelaars – de zorgplicht (de plicht om zorgvuldig te handelen) schenden, waardoor u schade lijdt. Daarom is inzicht in uw rechten én in de terugvordering van schade essentieel. In deze blog leest u wat de uitspraak betekent, wat de juridische regels zijn rond informatieplicht en aansprakelijkheid, en wat u kunt doen als u te maken heeft met een fout van uw adviseur.

Wat ging er mis in deze zaak?

In de zaak waarover werd geoordeeld, had een cliënt van een fiscaal advieskantoor op enig moment een transactie verricht (een schenking van certificaten in een vennootschap) waarbij de fiscale behandeling volgens de cliënt anders uitpakte dan hem was voorgespiegeld. Het advieskantoor had de cliënt – naar diens stelling – verteld dat de belastingheffing in box 3 zou plaatsvinden, terwijl door de constructie sprake bleek van “aangemerkt belang” en dus in box 1 belastingsgevolgen met zich mee bracht. De vraag was of de adviseur een spontane informatieplicht had: had hij uit zichzelf de cliënt moeten waarschuwen voor deze fiscale consequentie?

Het hof oordeelde aanvankelijk dat op de adviseur geen spontane informatieplicht rustte. Maar de Hoge Raad der Nederlanden vond dit onbegrijpelijk: naar haar oordeel had het hof onvoldoende onderzocht of juist géén informatieplicht bestond en had het bewijsaanbod van de cliënt moeten aanvaarden. Kortom: de kern van de fout lag in de onvolledige of onjuiste informatie van de adviseur, en in de vraag of hij zijn informatie- en zorgplicht voldoende is nagekomen.

Wat vond de rechter?

De rechter stelde vast dat of er een informatieplicht bestond, afhangt van alle omstandigheden van het geval. Onder meer relevant is wat de adviseur wist over de intenties van de cliënt en wat hij zelf tegenover die cliënt heeft aangegeven. Omdat het hof volgens de Hoge Raad onvoldoende motivering gaf waarom de adviseur géén waarschuwingsplicht had, werd de zaak verwezen naar een lagere rechter voor nieuwe behandeling.

Wat hier belangrijk is: de rechter accepteert dat niet automatisch elke adviseur een ruime informatieplicht heeft, maar wél dat wanneer de cliënt op het punt staat een ingrijpende transactie te doen, de adviseur al zijn relevante feiten en mogelijke risico’s moet afwegen en zonodig moet waarschuwen. Dat raakt de zorgplicht: de verplichting dat de adviseur handelt zoals een redelijk bekwaam en zorgvuldig vakgenoot. Bovendien geldt dat de aansprakelijkheid van een adviseur gebaseerd kan zijn op wanprestatie (schuld van de adviseur in de nakoming van de overeenkomst) of een onrechtmatige daad (als de adviseur buiten de overeenkomst schade heeft veroorzaakt).

Wanneer is een adviseur aansprakelijk?

Als u schade lijdt door fouten van uw accountant, boekhouder, makelaar, financieel adviseur of notaris, is de vraag of u de adviseur kunt aanspreken op zijn aansprakelijkheid. De volgende juridische regels gelden daarbij:

• Een adviseur heeft een zorgplicht: hij moet handelen zoals een redelijk handelend vakgenoot in een vergelijkbare situatie zou doen.
• Een adviseur heeft ook een informatieplicht: hij moet u de juiste en volledige informatie geven over de situatie, de risico’s en de gevolgen van zijn adviezen of handelingen. In sommige gevallen bestaat zelfs een spontane informatieplicht: de adviseur moet dan uit zichzelf proactief waarschuwen of informeren.
• Voor aansprakelijkheid moet sprake zijn van een fout, schade en causaal verband tussen de fout en de schade.
• De adviseur kan zich soms beroepen op exoneratieclausules (beperking van aansprakelijkheid), maar die zijn niet altijd rechtsgeldig, vooral niet bij consumenten of kleine ondernemers.
• De omstandigheden van het geval zijn doorslaggevend: wat wist de adviseur, wat wist de cliënt, welke verwachtingen bestonden en welke informatie was beschikbaar.

Voor u als klant betekent dit: als uw adviseur u niet, onvoldoende of onjuist heeft geïnformeerd over de risico’s of gevolgen van zijn handelingen of adviezen, dan hebt u mogelijk een goede grond om hem aansprakelijk te stellen.

Wat betekent dit voor u?

Als u in een vergelijkbare situatie zit – bijvoorbeeld u merkt dat uw accountant een jaarrekening foutief heeft opgesteld of uw makelaar bouwkundige gebreken niet meldde – dan is het belangrijk dat u zich realiseert dat de informatieplicht van uw adviseur een centraal punt is. Als hij die plicht niet heeft nageleefd, kan dat de basis vormen voor een schadevordering.

Bij bijvoorbeeld een boekhouder die de btw-aangifte gemist heeft, of bij een financieel adviseur die u niet tijdig heeft gewezen op een beleggingsrisico: het gaat erom of de adviseur redelijkerwijs had moeten weten dat u dit risico liep en of hij u hierover had moeten uitdrukkelijk informeren.

Daarnaast: u moet uw schade kunnen aantonen. Dat betekent dat u moet vaststellen hoeveel u hebt geleden, wat de oorzaak is, en welke rol de adviseur speelde. U moet ook rekening houden met eigen schuld of medeschuld: als u zelf onjuiste informatie hebt verstrekt of onvoldoende actief bent geweest, kan dat een rol spelen. Voor ondernemers betekent dit: let op de contractuele bepalingen met uw adviseur (algemene voorwaarden, exoneratieclausules) en bewaar alle correspondentie, adviezen, e-mails en rapporten.

Wat kunt u doen bij een fout van uw adviseur?

• 1. Leg de feiten vast: noteer wat u heeft afgesproken, welke informatie u heeft ontvangen, wat het resultaat was en welke schade u hebt geleden.
• 2. Onderzoek de plichtenschending: had de adviseur u moeten waarschuwen of informeren? Wat wist hij of had hij moeten weten?
• 3. Bewijs schade en causaliteit: hoeveel hebt u verloren en is dat direct gevolg van zijn fout?
• 4. Stel de adviseur aansprakelijk: stuur een formele aansprakelijkstelling waarin u de fout, schade en de relatie daartussen beschrijft.
• 5. Start een procedure indien nodig: via civiel recht of tuchtrecht kan u vergoeding eisen van de geleden schade.
• 6. Win juridisch advies in: bij Zorgplicht Advocaten helpen wij u van begin tot eind — van bewijsverzameling tot schadevergoeding.

Het belangrijkste: handel tijdig. De kans op succesvol verhaal neemt af naarmate tijd verstrijkt en bewijs verloren gaat.

Voorbeelden uit de praktijk

• Accountant of boekhouder: Een accountant maakt een fout in de jaarrekening of btw-aangifte, waardoor fiscale boetes of schade ontstaan. Dat kan een schending zijn van zowel de zorgplicht als de informatieplicht.
• Makelaar: Een makelaar vermeldt geen bouwkundige gebreken of onderhoudsachterstanden. Door de onvolledige informatie komt u voor hoge kosten te staan — een schending van de informatieplicht.
• Financieel adviseur: Een adviseur raadt een risicovol product aan zonder uitleg over kosten of risico’s. Dat is in strijd met de informatieplicht en zorgplicht.
• Notaris: Een notaris informeert u niet correct over fiscale gevolgen of vergeet bepalingen in de akte op te nemen. Ook dat kan leiden tot aansprakelijkheid.

In al deze voorbeelden geldt: u hebt recht op correcte, volledige en tijdige informatie. Heeft u die niet gekregen, dan is er reden tot actie.

Afsluiting

Fouten van uw adviseur – of het nu een accountant, boekhouder, makelaar, financieel adviseur of notaris betreft – brengen vaak grote financiële gevolgen met zich mee. Belangrijk hierbij is de informatieplicht: de verplichting van de adviseur om u goed en volledig te informeren over risico’s en gevolgen van zijn adviezen of handelingen. Bij schending van die plicht én de zorgplicht kan aansprakelijkheid volgen.

Bij Zorgplicht Advocaten zijn we gespecialiseerd in procedures tegen dienstverleners die hun zorgplicht of informatieplicht hebben geschonden. Wij helpen particulieren en ondernemers die schade hebben geleden door fouten van hun adviseur. Wij behandelen uitsluitend zaken waarin al een bestaand probleem is met een accountant, boekhouder, makelaar, financieel adviseur of notaris.

Heeft u schade geleden door een fout van uw financieel adviseur of notaris? Neem dan vandaag nog contact met ons op. Wij beoordelen uw situatie en helpen u met het verhalen van uw schade.