Accountant is onvoldoende kritisch bij controle jaarrekeningen

De Accountantskamer heeft een zaak behandeld waarbij een accountant, betrokken bij de controle van de jaarrekeningen van [X1] en [X2], werd beschuldigd van nalatigheid en onvoldoende controlewerkzaamheden met betrekking tot leningen aan [NV1], een projectontwikkelaar.

Achtergrond van de zaak

[X1] is een holdingmaatschappij en [X2] is een dochteronderneming. Zij houden zich bezig met de ontwikkeling, de exploitatie en het beheer van onroerend goed. [X3] is aandeelhouder en sinds 2019 bestuurder van [X1].

[X2] heeft vanaf ongeveer het jaar 2000 leningen verstrekt aan [NV1], een projectontwikkelaar, ten behoeve van het ontwikkelen van een resort. Eind 2012 was hiervoor op de balans een bedrag van 21 miljoen euro verantwoord. Deze leningen werden ondersteund door een voorwaardelijke akte van overdracht, waarbij [NV1] haar aandelen aan [X2] zou overdragen als ze haar aflossingsverplichtingen niet zou nakomen.

Betrokkene was vanaf 2004 betrokken bij de controle van de jaarrekeningen van de holding. Na de overstap van betrokkene naar een ander accountantskantoor, verhuisde de holding mee aangezien zij ‘zeer veel waarde’ hechtte aan ‘de goede vertrouwensrelatie’ die de laatste jaren met de accountant waren opgebouwd.

Betrokkene kreeg de opdracht om de jaarrekeningen van 2012 van zowel de holding als de dochter te controleren. Het jaarverslag vermeldde dat de dochter in 2013 alle aandelen in [NV1] had verworven voor € 1 vanwege het uitblijven van (rente)betalingen op de leningen. Deze transactie werd in het jaarverslag 2012 van de holding verantwoord als een gebeurtenis na balansdatum. Betrokkene gaf eind juni 2013 goedkeurende controleverklaringen af bij de jaarrekeningen van de holding en de dochter.

In 2023 hebben zowel de holding, de dochter als de bestuurder/aandeelhouder van de holding zich tot de Accountantskamer gewend. Ze beweren dat betrokkene in strijd heeft gehandeld met de geldende gedrags- en beroepsregels. De belangrijkste klachten zijn dat betrokkene onvoldoende informatie heeft verkregen om objectief te kunnen blijven bij zijn controlewerkzaamheden en dat hij onvoldoende controlewerkzaamheden heeft verricht met betrekking tot de post Leningen u/g, wat heeft geleid tot het onterecht afgeven van goedkeurende controleverklaringen bij de jaarrekeningen van 2012.

Ontvankelijkheid

Ten eerste oordeelt de kamer over de ontvankelijkheid van de klagers. Er zit namelijk een verjaringstermijn aan klachten die de Accountantskamer behandeld. Voor de holding en de dochter was die termijn ver overschreden en de Accountantskamer verklaarde hun klacht daarom niet-ontvankelijk. Voor [X3], de bestuurder/aandeelhouder, was dit anders. Hij was pas jaren later op de hoogte gesteld van de problemen met de jaarrekening van 2012. De kamer heeft geen feiten kunnen vaststellen waaruit blijkt dat hij eerder redelijkerwijs bekend was met mogelijk tuchtrechtelijke verwijten tegen betrokkene. Hij was dus niet in de positie eerder een klacht in te dienen. Concluderend worden [X1] en [X2] niet-ontvankelijk verklaard in hun klacht, en wordt [X3] wel ontvankelijk verklaard.

Nu [X3] ontvankelijk is, zal de kamer de klacht inhoudelijk beoordelen. De Accountantskamer toetst het handelen of nalaten van betrokkene aan de Verordening gedragscode (RA’s) en de Nadere voorschriften controle- en overige Standaarden (NV COS) zoals deze golden ten tijde van de afgifte van de controleverklaringen.

Voortzetten van de controleopdracht

Allereerst ging het om de vraag of de accountant zijn controleopdracht voor de jaarrekening 2012 wel had mogen aanvaarden. Klager vond dat betrokkene niet de vereiste onafhankelijkheid bezette ten opzichte van de holding en de dochter. Daarnaast stelde klager dat betrokkene zich er onvoldoende van heeft vergewist dat passende procedures met betrekking tot aanvaarding en continuering van cliëntrelaties en controleopdrachten zijn gevolgd.

Betrokkene heeft van 2007 tot 2019 de jaarrekeningen van de holding en de dochter gecontroleerd. Volgens artikel 3.3 van de Nadere voorschriften onafhankelijkheid van de openbaar accountant (RA’s) is het bij een organisatie van openbaar belang noodzakelijk om de controlerend accountant na zeven jaren te vervangen. De holding en de dochter zijn echter geen organisaties van openbaar belang. Artikel 3.3 spreekt wel een voorkeur uit voor vervanging na zeven jaren, maar dat is niet verplicht. In dit geval was betrokkene in 2013 in ieder geval nog geen zeven jaar de verantwoordelijk partner. Hij heeft dus naar het oordeel van de Accountantskamer niet in strijd gehandeld met artikel 3.3 van de Nadere voorschriften onafhankelijkheid van de openbaar accountant. Betrokkene heeft daarnaast ter zitting toegelicht dat de wisselingen in het controleteam en bij de controlecliënt er mede voor hebben gezorgd dat hij voldoende onafhankelijk is gebleven.

Klager vond dat de accountant ook om een andere reden van de opdracht had moeten afzien. Voordat betrokkene de opdracht tot controle van de jaarrekeningen van 2012 mocht continueren, had betrokkene volgens klager als opdrachtpartner moeten overwegen of de holding en dochter in het klantenprofiel van het accountantskantoor paste en of betrokkene en het kantoor beschikten over de benodigde deskundigheid. De Accountantskamer oordeelt echter dat klager niet heeft aangetoond dat betrokkene tuchtrechtelijk verwijtbaar heeft gehandeld, aangezien er geen aanleiding was om te twijfelen aan de integriteit van het management en aan de vaktechnische deskundigheid van betrokkene.

Onvoldoende controlewerkzaamheden

Ten aanzien van de klacht dat betrokkene onvoldoende controlewerkzaamheden heeft verricht betreffende de post Leningen u/g en daardoor ten onrechte een goedkeurende controleverklaring heeft afgegeven, oordeelt de kamer als volgt.

[NV1] had een geschiedenis van betalingsproblemen, wat een risico vormde voor de juistheid van de lening in de jaarrekeningen. Het risico wat speelde was dat de post Leningen u/g te hoog gewaardeerd was, waardoor de jaarrekening als geheel een afwijking van materieel belang vertoonde. Hoewel de accountant enkele risicofactoren heeft geïdentificeerd, heeft hij onvoldoende passende controlewerkzaamheden uitgevoerd om deze risico’s aan te pakken.

Belangrijke tekortkomingen omvatten het gebrek aan onderzoek naar de basis van het managementvertrouwen in de investeringen en onvoldoende aandacht voor de structurele betalingsproblemen van [NV1]. Betrokkene heeft zijn controle op de volwaardigheid van de lening beperkt tot een beoordeling van de waarde van het resort op basis van een taxatie. Bovendien heeft de accountant geen inzicht verkregen in de financiële positie van [NV1], wat cruciaal was om de waarschijnlijkheid van terugbetaling van de lening te beoordelen.

De Accountantskamer concludeerde dat de controleaanpak van de accountant niet adequaat was, waardoor er onvoldoende zekerheid was over de juistheid van de lening in de jaarrekeningen van de holding en dochter. Als gevolg daarvan werd dit klachtonderdeel grotendeels gegrond verklaard.

Berisping

De klacht is voor wat betreft het belangrijkste verwijt, gegrond. Daarom zal de Accountantskamer aan betrokkene een tuchtrechtelijke maatregel opleggen. Bij de beslissing daarover houdt de Accountantskamer rekening met de aard en de ernst van de verzuimen van betrokkene en de omstandigheden waaronder deze zich hebben voorgedaan. Betrokkene is in de opzet van zijn controlewerkzaamheden tekortgeschoten door enkel af te gaan op inlichtingen van het management en de taxatie van het resort. De Accountantskamer is van oordeel dat betrokkene heeft nagelaten de controle met een voldoende professioneel-kritische instelling uit te voeren. Hij heeft daarmee in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid. Daarom legt de Accountantskamer aan betrokkene de maatregel van berisping op.

Klik hier voor de volledige uitspraak van de Accountantskamer.

Zorgplicht Advocaten

Heeft u een geschil met uw accountant over de vraag of hij/zij de benodigde vakbekwaamheid, zorgvuldigheid en deskundigheid in acht heeft genomen bij de uitvoering van zijn/haar werkzaamheden? Of heeft u schade geleden als gevolg van een fout van een accountant? Neem dan contact met ons op.