Klacht tegen notaris omtrent beoordeling wilsbekwaamheid

In juli 2019 heeft een notaris testamenten opgesteld voor mevrouw [A], waarbij klagers werden uitgesloten van medische informatieverstrekking en haar zoon het exclusieve vruchtgebruik van haar huis kreeg. De kinderen van mevrouw [A] betwisten deze testamenten, waarbij ze stellen dat hun moeder op dat moment niet wilsbekwaam was. Daarnaast had de notaris volgens hen een kritischere houding aan moeten nemen ten aanzien van de inhoud van de testamenten.

Achtergrond van de zaak

Op 26 juli 2019 heeft een notaris een testament en een levenstestament voor mevrouw [A], de moeder van klagers, gepasseerd. In deze documenten werd bepaald dat de broer van klagers exclusief vruchtgebruik van het huis van moeder zou krijgen, en dat klagers werden uitgesloten van medische informatieverstrekking door derden. Klagers hebben bezwaar gemaakt tegen deze testamenten, aangezien zij van mening zijn dat moeder op het moment van opstellen niet wilsbekwaam was.

Volgens klagers vertoonde hun moeder al in 2017 symptomen van cognitieve achteruitgang, die later bleken te wijzen op de ziekte van Alzheimer. Bovendien had ze in juli 2019 een herseninfarct gehad en was ze tot aan de ochtend van 26 juli 2019 opgenomen geweest in het ziekenhuis, waarna ze bij terugkomst uit het ziekenhuis de testamenten heeft ondertekend. Klagers stellen dat de notaris de vereiste zorgvuldigheid niet heeft betracht bij het vaststellen van de wilsbekwaamheid van moeder. Ze verwijten de notaris het niet volledig uitvoeren van het Stappenplan Beoordeling Wilsbekwaamheid, het niet raadplegen van een arts voor een verklaring over de wilsbekwaamheid, en het toelaten van een derde persoon, een vriendin van moeder, bij de voorbereidende gesprekken.

Daarnaast betwisten klagers de testamentbepalingen zelf. Ze vinden dat de notaris een kritischere houding had moeten aannemen ten opzichte van de inhoud van de testamenten. Volgens klagers zijn deze bepalingen niet in lijn met gangbare praktijken in het familierecht en zijn ze moreel verwerpelijk. Klagers menen dat de notaris hiermee in strijd heeft gehandeld met de Verordening beroeps- en gedragsregel van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie en de Wet op het Notarisambt.

Verweer

De notaris verweert zich tegen de stellingen van klagers. Het verweer van de notaris omvat verschillende punten. Ten eerste betwist de notaris de ontvankelijkheid van klagers, aangezien klagers geen redelijk belang hebben bij hun klacht. De inhoud van het testament is geheim, en aangezien de moeder nog in leven is, kan zij het testament theoretisch nog aanpassen.

Voor het geval klagers wel ontvankelijk zijn, verdedigt de notaris zich tegen de klachten. Wat betreft de wilsbekwaamheid van moeder, benadrukt de notaris dat zij geen reden had om te twijfelen aan de wilsbekwaamheid van moeder, aangezien er geen indicatoren waren die daarop wezen. Moeder nam zelf het initiatief om contact op te nemen met het notariskantoor en was reeds bekend bij het kantoor. De gesprekken vonden plaats zonder aanwezigheid van derden, en de notaris zag geen aanleiding om te denken dat moeder werd beïnvloed door anderen. Daarnaast was de inhoud van de aktes niet ongebruikelijk. Ondanks het herseninfarct wilde moeder zelf het passeren gewoon door laten gaan. Tijdens het passeren presenteerde moeder zich volgens de notaris op dezelfde wijze als tijdens de besprekingen.

Ten aanzien van de onvoldoende kritische houding omtrent bepalingen wijst de notaris erop dat zij haar geheimhoudingsplicht moet naleven. De notaris kan zich niet uitlaten over de inhoud van het testament en het levenstestament. Op de notaris rust in beginsel een ministerieplicht en er geldt een testeervrijheid. De notaris heeft moeder gewezen op de gevolgen van het wijzigen van de akten. De notaris behoefde vervolgens verder geen rekening te houden met de belangen van wettelijke erfgenamen.

Ontvankelijkheid

Voordat de kamer aan een inhoudelijke beoordeling van de klacht toekomt, moet eerst worden beoordeeld of klagers als belanghebbenden kunnen worden aangemerkt. Op grond van artikel 99 lid 1 Wna kan een ieder die daarbij enig redelijk belang heeft een klacht indienen. Het begrip ‘enig redelijk belang’ moet hierbij ruim worden opgevat.

Aangenomen dat het testament en het levenstestament van moeder luiden zoals klagers stellen, overweegt de Kamer als volgt. Moeder is, zo kan uit het onderbouwde betoog van klagers worden opgemaakt, inmiddels vanwege haar geestesgesteldheid niet meer in staat haar testament en levenstestament te wijzigen. Er moet dan ook van worden uitgegaan dat de inhoud van beide testamenten blijft zoals deze nu is. Dit brengt mee dat klagers, als haar kinderen, redelijk belang hebben bij het indienen van een klacht die ziet op het handelen en/of nalaten van de notaris in verband met de totstandkoming en inhoud van het testament en het levenstestament van moeder.

Klagers zijn dus ontvankelijk in hun klacht. De kamer komt daarom toe aan een inhoudelijke beoordeling van de klacht.

Inhoudelijke beoordeling

Ter beoordeling van de Kamer staat of de notaris heeft gehandeld in strijd met de tuchtnorm als geformuleerd in artikel 93 Wna. Een notaris is aan tuchtrechtspraak onderworpen ter zake van handelen of nalaten in strijd met hetzij enige bij of krachtens deze wet gegeven bepaling, hetzij met de zorg die hij als notaris behoort te betrachten ten opzichte van degenen te wier behoeve hij optreedt, alsmede ter zake van handelen of nalaten dat een behoorlijk notaris niet betaamt.

Wilsbekwaamheid

Wat betreft de wilsbekwaamheid van de moeder heeft de Kamer geoordeeld dat de notaris adequaat heeft gehandeld. Als uitgangspunt geldt dat iedereen aan wie op grond van de wet de bekwaamheid daartoe niet is ontzegd, uiterste wilsbeschikkingen kan maken. Een notaris dient daaraan in beginsel zijn ministerie te verlenen en moet op verlangen van een testateur doen wat is vereist om diens wilsbeschikkingen in een testament en/of een levenstestament vast te leggen. Zoals bij elke akte moet de notaris de wilsbekwaamheid van de betrokkene beoordelen. Het komt daarbij in eerste instantie aan op de eigen waarneming van de notaris, aan wie een redelijke beoordelingsvrijheid toekomt. Bij gerede twijfel aan de wilsbekwaamheid is in het algemeen verder onderzoek aangewezen.

Naar het oordeel van de kamer heeft de notaris uitgebreid onderbouwd hoe zij tot haar beoordeling van de wilsbekwaamheid van de moeder is gekomen. De notaris had geen reden om te twijfelen aan de wilsbekwaamheid van de moeder, gezien haar eigen waarnemingen en het feit dat alle afspraken door de moeder zelf werden gemaakt. Klagers hebben niet kunnen aantonen dat de notaris nader onderzoek had moeten verrichten.

Aanwezigheid van derden en kritische houding notaris

Wat betreft de aanwezigheid van derden bij besprekingen, heeft de Kamer geconstateerd dat klagers hun beschuldiging niet verder hebben kunnen onderbouwen. Er is geen bewijs dat derden aanwezig waren bij de besprekingen, zoals door klagers beweerd.

Wat betreft de inhoud van de testamenten, hebben klagers gesteld dat de notaris geen gangbare bepalingen had opgenomen in de testamenten en dat zij een kritischer houding had moeten aannemen. De notaris heeft hierover aangevoerd dat op haar een geheimhoudingsplicht rust zodat zij niet gemotiveerd kan ingaan op de aard van de in de testamenten opgenomen bepalingen. Ook heeft de notaris in dit verband aangevoerd dat er op haar een ministerieplicht rust en moeder testeervrijheid had.

Door deze testeervrijheid mocht moeder alles opnemen wat ze wilde. Als het een exotische wijziging betrof, had de notaris wellicht alert(er) moeten zijn maar hiervan was geen sprake, aldus nog altijd de notaris. Klagers zijn er niet in geslaagd hun stelling dat er niet gangbare bepalingen in de testamenten zijn opgenomen en dat de notaris een kritischer houding had moeten aannemen verder te onderbouwen. Dit klachtonderdeel is ook ongegrond.

Concluderend heeft de Kamer alle klachtonderdelen als ongegrond beschouwd, omdat klagers niet hebben kunnen aantonen dat de notaris in strijd heeft gehandeld met de geldende normen en regelgeving.

Klik hier voor de volledige uitspraak van de Kamer voor het notariaat.

Zorgplicht Advocaten

Heeft u een geschil met uw notaris over de vraag of hij/zij de benodigde vakbekwaamheid, zorgvuldigheid en deskundigheid in acht heeft genomen bij de uitvoering van zijn/haar werkzaamheden? Neem dan contact met ons op.