Ruimschoots voldoende-verklaring dient afgegeven te worden door executeur

De notaris had gelet op de bestaande onzekerheden, niet mogen overgaan tot het tekenen van de akte van verdeling van de nalatenschap. Niet zonder de procedure omtrent wettelijke vereffening van de nalatenschap in acht te nemen. Tenzij door de executeur alsnog de ruimschoots voldoende-verklaring was afgegeven.

Testament van erflater

Klagers zijn de kinderen van de erflater, die in november 2017 is overleden. Erflater was directeur-grootaandeelhouder van de BV. Op 27 oktober 2009 heeft de notaris een testament van erflater gepasseerd. Uit het testament blijkt dat erflater Klagers benoemt tot enige erfgenamen.

Ook is een executeursbenoeming opgenomen. Hierin wordt de Vader tot executeur benoemd. Verder wordt de Vader tot testamentair bewindvoerder benoemd, waarbij het bewind in werking treedt op het tijdstip van overlijden van erflater. Dit geldt totdat de desbetreffende erfgenaam de leeftijd van 21 jaar heeft bereikt. De verklaring van erfrecht is op 8 februari 2018 door de notaris afgegeven. Hieruit blijkt dat Klagers de nalatenschap op 19 december 2017 beneficiair hebben aanvaard.

De Vader heeft de executeursbenoeming aanvaard en gebruik gemaakt van zijn bevoegdheid om iemand toe te voegen als executeur. De Vader heeft de Zus (zijn dochter, en de zus van erflater) toegevoegd als executeur. In de verklaring van erfrecht is als conclusie opgenomen dat de dochter als executeur bevoegd is om alle goederen van de nalatenschap te beheren. Voor de tegeldemaking van een goed heeft de executeur geen toestemming van de erfgenamen nodig.

Akte van verdeling nalatenschap

De Vader is overleden op 28 juni 2018. De notaris heeft op 5 april 2019 de akte ‘levering aandelen BV’ gepasseerd. Hierbij zijn de aandelen geleverd aan de Zus voor een bedrag van € 958,-. Dit is het saldo bedrag van de waarde van de aandelen, verminderd met de schuld van erflater aan de BV. De akte is door de dochter, mede in haar hoedanigheid van executeur, getekend. De akte van verdeling nalatenschap van erflater is in september 2019 door de notaris gepasseerd. Aan Klaagster is op haar verzoek het aan haar toekomende erfdeel uitgekeerd door de notaris.

Door de Belastingdienst is op 28 april 2021 aan de erven van erflater een aanslag Inkomstenbelasting 2017 opgelegd van € 39.650,-. De aanslag heeft betrekking op de aanmerkelijk belangheffing ten aanzien van de BV-aandelen.

Klachten jegens notaris

De Klagers verwijten de notaris meerdere verwijten. Deze staan uitgewerkt in de volledige uitspraak van de Kamer voor het Notariaat. De klachten zijn ter zitting als volgt samengevat:

• het stond de notaris niet vrij om een verklaring van executele te passeren, omdat er geen ruimschootsvoldoende-verklaring was afgegeven. Waardoor de (beoogde) executeur niet kon aantonen dat de nalatenschap ruimschoots toereikend was om de schulden te voldoen;
• in de leveringsakte van 5 april 2019 is ten onrechte een waarde van de aandelen van € 958,- opgenomen;
• de akte van verdeling van 13 september 2019 en de daarbij horende boedelbeschrijving is niet juist;
• de notaris heeft Klagers niet goed voorgelicht over de IB-claim;
• de notaris heeft ten onrechte in 2019 een bedrag van € 10.958,- uitgeboekt aan Klaagster.

Executele of vereffening

Klagers verwijten de notaris dat bij de akte van verdeling, en ook daarvoor bij de afgegeven verklaring van executele, ten onrechte de vereffenings-procedure niet is gevolgd. In artikel 4:195 lid 1 BW is immers bepaald dat wanneer een nalatenschap beneficiair wordt aanvaard, de nalatenschap in beginsel moet worden vereffend volgens de regels van wettelijke regels voor vereffening van de nalatenschap.

Dit is slechts anders als door de bevoegde executeur een ruimschoots voldoende-verklaring is afgegeven. Hieruit dient te blijken dat de goederen van de nalatenschap ruimschoots voldoende zijn om alle schulden van de nalatenschap te voldoen. Klagers zijn van mening dat het de notaris niet vrijstond om de verklaring van executele te passeren. Namelijk omdat de executeur niet kon aantonen dat de nalatenschap ruimschoots voldoende was om de schulden te voldoen.

Ruimschoots voldoende-verklaring

De Kamer overweegt dat de notaris, ten tijde van het opstellen van de akte verdeling nalatenschap, wist dat er nog een aanslag zou komen voor de Inkomstenbelasting 2017. Alleen de hoogte van de aanslag was niet bekend, zo heeft de notaris ter zitting verklaard. Verder was het de notaris bekend dat de waarde van de aandelen in de BV € 172.618,- bedroeg en dat er een rekening-courantschuld was. Hierdoor had de BV een vordering op de nalatenschap van € 171.660,-. Van belang is voorts dat door de executeur geen boedelbeschrijving was opgesteld en ook geen ruimschoots voldoende-verklaring was afgegeven.

Naar het oordeel van de Kamer had de notaris niet mogen overgaan tot het tekenen van de akte van verdeling van de nalatenschap. Niet zonder de procedure omtrent wettelijke vereffening van de nalatenschap in acht te nemen. Tenzij door de executeur alsnog de ruimschoots voldoende-verklaring was afgegeven. De Kamer overweegt hierbij nog dat een notaris tenminste een summier onderzoek moet doen naar de juistheid van een door een executeur afgelegde ruimschoots voldoende-verklaring.

De waarde van de aandelen

Klagers stellen zich op het standpunt dat de notaris ten onrechte heeft opgenomen dat de aandelen in de BV aan de Zus worden geleverd voor een koopprijs van € 958,-. Klagers voeren aan dat de waarde van de aandelen € 172.618,- is en dat de notaris er niet voor had mogen kiezen om de waarde van de aandelen en de rekeningcourant-schuld met elkaar te verrekenen.

De notaris had niet mogen opnemen dat de waarde van de aandelen € 958,- was. Dat de waarde van de aandelen kan worden verrekend met de rekeningcourant-schuld is in beginsel juist. Echter, naar het oordeel van de Kamer kan een dergelijke verrekening leiden tot benadeling van andere schuldeisers van de nalatenschap. Wanneer er sprake is van een procedure van wettelijke vereffening van een nalatenschap, behoort een notaris naar het oordeel van de Kamer geen medewerking te verlenen aan een dergelijke verrekening. Echter, niet zolang nog niet duidelijk is of alle schulden van de nalatenschap kunnen worden voldaan.

Uitbetaling aan Klaagster

Op verzoek van Klaagster heeft de notaris, na het afgeven van de verklaring van erfrecht, aan Klaagster een bedrag uitbetaald van € 10.958,18. Klagers stellen dat de notaris dit bedrag niet had mogen uitkeren. Dit omdat er geen overleg is geweest met de andere erfgenamen. Omdat er sprake was van een vereffeningssituatie, mocht er nog geen geld worden uitgekeerd aan één van de erfgenamen. De notaris geeft aan dat Klaagster inmiddels 21 jaar oud was en dat er geen reden was om het erfdeel niet aan haar uit te keren. Voorts heeft hij aan Klaagster aangegeven dat zij nog wel haar deel in de IB-claim zou moeten betalen.

De Kamer is van oordeel dat de notaris niet een uitkering aan Klaagster had moeten verrichten. Dit hangt samen met de overweging dat de notaris de vereffenings-procedure had moeten volgen. Indien de vereffeningsprocedure was gevolgd, had de notaris niet al aan één erfgenaam haar aandeel kunnen uitkeren. Tenzij de vereffening van de nalatenschap was afgerond en alle erfgenamen hadden ingestemd met de uitkering aan één erfgenaam

Maatregel van berisping

De Kamer voor het Notariaat in het ressort Arnhem-Leeuwarden verklaart de klacht gegrond en legt de notaris op de maatregel van berisping. Gezien de aard en de ernst van het verwijt dat de notaris gemaakt moet worden, is de oplegging van de maatregel van berisping naar het oordeel van de Kamer passend en geboden.

Hier kunt u de gehele uitspraak van de Kamer voor het Notariaat lezen.

Zorgplicht Advocaten

Heeft u als klant, stakeholder of derde een klacht of schade geleden als gevolg van een fout van een notaris, neem dan contact met ons op voor vrijblijvend gesprek. De advocaten van Zorgplicht Advocaten hebben jarenlange ervaring met het adviseren over de zorgplicht van een notaris of accountant Tevens hebben onze advocaten ervaring met het voeren van een klachtprocedure bij de Accountantskamer of het voeren van een procedure bij de civiele rechter.