Zorgplicht van de notaris bij beoordelen van wilsbekwaamheid

In deze zaak betwisten een aantal kinderen van erflater de geldigheid van het testament en dienen zij een klacht in tegen de notaris voor vermeende nalatigheid bij het beoordelen van de wilsbekwaamheid van erflater.

Wijzigen van testament

Klagers zijn de kinderen van erflater uit een eerder huwelijk. Nadat dit huwelijk was ontbonden, is erflater gehuwd met [de echtgenote]. Uit dit huwelijk zijn twee kinderen geboren. In oktober 2011 is bij erflater de diagnose Alzheimer gesteld.

Erflater heeft op 3 februari 2012 zijn voorlaatste testament opgesteld ten overstaan van de notaris. In dat testament heeft erflater zijn vijf kinderen en zijn echtgenote ieder voor een gelijk aandeel in zijn nalatenschap tot erfgenaam benoemd.

Op 25 maart 2014 heeft erflater een nieuw testament opgemaakt bij de notaris. Daarin heeft hij alle eerdere wilsbeschikkingen herroepen. Erflater heeft klagers benoemd tot erfgenaam voor hun legitieme portie, voor het overige gedeelte en voor gelijke delen hij heeft zijn echtgenote en hun kinderen tot erfgenaam benoemd. Daarnaast is gewijzigd ten opzichte van 2012 dat de geldvorderingen van klagers niet worden verhoogd met een rente en heeft erflater zijn echtgenote benoemd tot executeur. Ook hebben erflater en zijn echtgenote op deze datum de voorwaarden van huwelijksgoederengemeenschap waarin zij waren gehuwd uitgesloten.

Erflater is vervolgens in 2016 opgenomen in een verpleeghuis en in 2019 overleden. Klagers hebben vervolgens gesprekken gehad met de notaris en meerdere keren verzocht om aantekeningen waaruit blijkt hoe de wilsbekwaamheid van erflater destijds is getoetst.

Klacht

Klagers verwijten de notaris dat zij haar zorgplicht heeft geschonden bij het passeren van het testament van erflater en het verlijden van de huwelijksvoorwaarden waarin de huwelijksgoederengemeenschap waarin partijen waren gehuwd, werd ontbonden. Ondanks de aanwezigheid van een viertal indicatoren zoals benoemd in het Stappenplan Beoordeling Wilsbekwaamheid ten behoeve van de notariële dienstverlening heeft de notaris ten onrechte nagelaten de wilsbekwaamheid van erflater nader te onderzoeken.

Beoordelen van wilsbekwaamheid

Ingevolge artikel 93 lid 1 van de Wet op het notarisambt zijn notarissen aan het tuchtrecht onderworpen ter zake van handelen of nalaten in strijd met hetzij enige bij of krachtens deze wet gegeven bepaling, hetzij met de zorg die zij behoren te betrachten ten opzichte van degenen te wier behoeve zij optreden en ter zake van handelen of nalaten dat een behoorlijk notaris, toegevoegd notaris of kandidaat-notaris niet betaamt. De kamer dient derhalve te onderzoeken of de handelwijze van de notaris een verwijtbare gedraging in de zin van dit artikel oplevert.

De norm van zorgvuldigheid wordt, als het gaat om het bepalen van wilsbekwaamheid door de notaris, onder meer ingevuld door het Stappenplan Beoordeling Wilsbekwaamheid. Het Stappenplan geeft een opsomming van zogenaamde indicatoren aan de hand waarvan de notaris in eerste plaats bepaalt of nader onderzoek naar de wilsbekwaamheid noodzakelijk is.

Notaris heeft de wilsbekwaamheid naar behoren beoordeeld

Volgens klagers was erflater op 25 maart 2014 niet meer in staat om zijn wil te bepalen, het testament is daarom ook niet in overeenstemming met zijn wil. Volgens klagers was er sprake van meerdere indicatoren, waardoor de notaris nader onderzoek naar de wilsbekwaamheid van erflater had moeten doen.

De notaris stelt zich op het standpunt dat er voor haar geen aanleiding was om te twijfelen aan de wilsbekwaamheid van erflater. Hij uitte zijn wensen duidelijk en consistent, ondanks de bij hem gediagnosticeerde ziekte van Alzheimer. Voor het toepassen van het Stappenplan moet er sprake zijn van gerede twijfel en die had de notaris niet.

De kamer overweegt dat het volgens het Stappenplan in de eerste plaats aan de notaris zelf is, om de wilsbekwaamheid van erflater te beoordelen. Naar oordeel van de kamer heeft de notaris aan de hand van feiten en omstandigheden aannemelijk gemaakt dat zij de wilsbekwaamheid naar behoren heeft beoordeeld. Daartoe overweegt de kamer dat de notaris over een langere periode gesprekken met erflater heeft gevoerd, waarin erflater duidelijk en consistent de reden voor het wijzigen van zijn testament heeft aangegeven. Dit blijkt ook uit de overgelegde gespreksaantekeningen die door de notaris zijn gemaakt van de gesprekken. Daarin komt steeds dezelfde reden voor het wijzigingen van het testament terug. De redenen voor de wijziging zijn plausibel en zijn uitvoerig besproken tussen de notaris en erflater. Hoewel er sprake was van indicatoren zoals de ziekte van Alzheimer en recente testamentwijzigingen, heeft de notaris voldoende onderzoek verricht en was er geen aanleiding om de wilsbekwaamheid van erflater door een arts te laten onderzoeken. De klacht is dus ongegrond.

Klik hier voor de volledige uitspraak van de Kamer voor het notariaat.

Zorgplicht Advocaten

Heeft u een geschil met uw notaris over de vraag of hij/zij de benodigde vakbekwaamheid, zorgvuldigheid en deskundigheid in acht heeft genomen bij de uitvoering van zijn/haar werkzaamheden? Neem dan contact met ons op.