Advocaat van twee vennootschappen niet aansprakelijk voor schade die de vennootschappen en hun schuldeiser hebben geleden

Vier curatoren en advocatenkantoor Banning zijn verwikkeld in een langlopend conflict waarover de Hoge Raad heeft mogen oordelen. Nederlandse en Belgische curatoren zijn van mening dat een advocaat van Banning in 2005 mee zou hebben gewerkt aan de onttrekking van de opbrengst uit de verkoop van een vliegtuig die afkomstig was uit een failliete boedel. Deze opbrengst ging naar een Zwitserse vennootschap die aan de failliete bedrijven was gelieerd. Volgens de curatoren zouden hierdoor schuldeisers zijn benadeeld. Daarom proberen de curatoren een bedrag van 2,8 miljoen euro op Banning te verhalen.

In juni 2018 heeft het Hof Amsterdam geoordeeld dat het kantoor niet onrechtmatig heeft gehandeld en ook niet toerekenbaar tekort was geschoten. De curatoren waren het niet met deze uitspraak eens en gingen in cassatie.

Schade door handelen advocaat?

De vraag die centraal staat is of de advocaat van twee vennootschappen aansprakelijk is voor de schade die de vennootschappen en hun schuldeiser hebben geleden doordat de verkoopopbrengst van een vliegtuig niet aan hen is betaald, maar aan een gelieerde derde vennootschap. Deze derde gelieerde vennootschap biedt geen verhaal.

Beoordeling in het principale beroep

Onder bepaalde omstandigheden mag van een advocaat worden verwacht dat hij nader onderzoek doet voordat hij overgaat tot de verkoopopbrengst onttrekken aan het vermogen van cliënt. Die omstandigheden houden niet per definitie in dat de advocaat wist of behoorde te begrijpen dat de gewraakte handelingen of adviseringen zouden leiden tot benadeling van de schuldeisers van zijn cliënt.

Wanneer aan een advocaat wordt gevraagd om mee te werken aan of te adviseren over een omleiding van geld, mag worden gevergd dat de advocaat in kwestie vragen stelt en onderzoekt of sprake is van een ongeoorloofde omleiding. Dit geldt voor iedere advocaat, maar in het bijzonder voor advocaten die in het insolventierecht gespecialiseerd zijn.

Een advocaat dient zich partijdig op te stellen en de gerechtvaardigde belangen van zijn cliënt te behartigen (artikel 10a lid 1 sub b Advocatenwet). Daarbij moet de context van het belang niet uit het oog worden verloren. Het betreft ook de belangen van andere betrokkenen. Indien nodig wijst hij zijn cliënt op de gerechtvaardigde belang van die anderen. Er mag alleen worden gehandeld overeenkomstig de wet. De belangen van cliënt mogen alleen middels rechtmatige middelen worden nagestreefd.

Belangen van derden

Onder bepaalde omstandigheden kan het zijn dat een advocaat rekening moet houden met bekende, gerechtvaardigde belangen van derden. Dit is in het geval het (voorgenomen) handelen dan wel nalaten waarop de dienstverlening betrekking heeft nadelig zouden kunnen zijn voor derden. Wanneer de belangen van derden op onaanvaardbare wijze zouden kunnen worden geschaad, dient de advocaat zijn dienstverlening daarop aan te passen. Aanpassingen kunnen zijn het waarschuwen van cliënt door de verbonden risico’s en het ontraden van een voorgenomen transactie.

Geen onderzoeksplicht

Een advocaat mag afgaan op de juistheid van de gegevens die door cliënt zijn verstrekt, zolang het tegendeel ontbreekt. Er is in dat opzicht geen onderzoeksplicht voor de advocaat.

In de kwestie van deze zaak hoefde de advocaat geen rekening hoeft te houden met mogelijke belangen van derden. Dit heeft te maken met het feit dat niet uit de door cliënt verschafte gegevens en overige omstandigheden redelijkerwijs af te leiden viel dat er zodanige, gerechtvaardigde derden belangen op onaanvaardbare wijze kunnen worden geschaad.

Financieel in zwaar weer

Niet kon worden verlangd dat de advocaat nader onderzoek deed, puur alleen om het feit dat de vennootschap financieel in zwaar weer verkeert. De advocaat hoefde zich niet te onthouden van medewerking. Dit is niet anders indien het gaat om een advocaat die is gespecialiseerd in het insolventierecht.

Eveneens is niet vast komen te staan dat de werkzaamheden van Banning meer was dan alleen het opstellen en verzenden van (nadere) betalingsinstructies. Hierdoor kon niet worden vastgesteld dat Banning moest begrijpen dat de verkoopopbrengst geen verhaal zou bieden.

Resumerend

De Hoge Raad heeft geoordeeld dat een ‘advocaat bij zijn dienstverlening met betrekking tot een voorgenomen financiële transactie geen rekening hoeft te houden met eventuele belangen van derden. Dit is alleen anders indien hij uit de hem door de cliënt verschafte gegevens of de overige omstandigheden van het geval redelijkerwijs behoort af te leiden dat zodanige, gerechtvaardigde belangen door de van hem gevraagde dienstverlening op onaanvaardbare wijze kunnen worden geschaad.’

Afhankelijk van de omstandigheden van het geval dient een advocaat te concluderen of een dergelijke situatie zich voordoet. De inhoud en reikwijdte van de opdracht aan de advocaat spelen een rol. De wetenschap dat de vennootschap in financieel zwaar weer verkeert is niet voldoende. Dit is niet anders indien de betrokken advocaat gespecialiseerd is in insolventierecht.

Klik hier voor de volledige uitspraak van de Hoge Raad d.d. 17 januari 2020.

Zorgplicht Advocaten

Heeft u een klacht over uw advocaat of twijfelt u of aan het advies van uw (voormalige) advocaat? Of heeft uw advocaat een processuele of een inhoudelijke fout gemaakt in een civiele procedure? Neem dan geheel vrijblijvend contact met ons op. U kunt ook een terugbelverzoek achterlaten, dan nemen wij contact met u op.