Berisping notaris wegens schending zorgplicht – [Eigen zaak]

De ouders van klager zijn in het bezit van een agrarische onderneming. Op verschillende locaties exploiteren zij een nertsenhouderij, een rundveehouderij en een varkenshouderij. De ouders van klager hebben drie kinderen, die allen in het bedrijf werken. In 1999 is een maatschapsverband aangegaan om zo gezamenlijke exploitatie te realiseren. In de achtereenvolgende jaren zijn twee B.V.’s opgericht, waarin de bedrijfsactiviteiten zijn toebedeeld. In 2007 hebben de drie kinderen, ieder voor zich, een persoonlijke holding opgericht.

In 2007 komt moeder te overlijden. Om het nalatenschap te regelen, zijn de aandelen van vader en moeder in het samenwerkingsverband overgenomen door de drie kinderen. Aan klager en broer is tevens, voor de onverdeelde helft, het aandeel van ouders in de activa van het melkveebedrijf toegedeeld en diverse percelen grond.

Wijziging bedrijfsstructuur

Vader is geleidelijk aan rustiger gaan doen, waardoor de structuur van de onderneming is gewijzigd. Zo is één van de B.V.’s toegetreden tot de maatschap. De maatschap is later gewijzigd naar een vennootschap onder firma (VOF).

In 2012 ontstaan onenigheden tussen de kinderen. Er is een verschil in visie over de toekomst van het familiebedrijf. Zij hebben vervolgens advies ingewonnen bij HLB van Haal & Partners. Hierbij is de notaris betrokken, die al langere tijd de vaste notaris van de familie was.

Op 21 februari 2014 is een mondelinge koopovereenkomst gesloten om in totaal 85 hectare landbouwgrond te verkopen aan Veehandel B.V. tegen een verkoopprijs van 7.449.000 euro. De waarde was 3.249.380 euro. De grond is niet in eigendom geleverd aan Veehandel B.V..

Herbeoordeling herstructurering

HLB en de zus hebben een geschil, waardoor de herstructurering van de onderneming in 2014 is stilgelegd. De zus heeft vervolgens Nieuwenhof & Hulsen Adviseurs (hierna: NH) gevraagd om de herstructurering, door HLB ontworpen, te beoordelen.

Op 21 juni 2015 heeft NH de notaris een drietal berekeningen gestuurd met ruilverhoudingen per kind. Deze is in de cc toegestuurd aan de accountant.

Staken herstructureren

Op 24 juni 2015 laat klager weten aan zijn broer en zus dat hij de hem toegezonden stukken niet zal ondertekenen. NH heeft de notaris gevraagd de herstructurering momenteel te staken.

In juli 2015 NH heeft aangegeven dat de samenwerking tussen de kinderen verre van optimaal was. Wel is de voorkeur uitgesproken om een gezamenlijk sterk bedrijf te exploiteren. Middels een stappenplan opgesteld door NH moet de samenwerking worden hersteld en zicht te worden verkregen om de actuele bedrijfsvoering.

Klager onder druk gezet

Eind augustus 2015 is de broer op een avond onverwacht naar de woning van klager gegaan. Daar heeft hij op een indringende manier laten weten dat klager de stukken moest ondertekenen. Eenzelfde soort voorval doet zich voor op 9 september 2015. Broer, zus en vader bezoeken de woning van klager. Zij dringen er wederom sterk op aan om mee te werken aan de herstructurering. Klager heeft aangifte gedaan tegen huisvredebreuk. Ook daarna bleven broer en zus benadrukken dat klager moest ondertekenen. Op 2 oktober 2015 stemt klager in om de herstructurering alsnog door te voeren.

Klager heeft op 13 december vragen gesteld aan NH over de herstructurering en laten weten hiermee niet verder te willen.

Volmachten

Voor de levering van de diverse percelen zijn de getekende volmachten en de akte van levering nodig, alsmede toestemming van de bank voor de levering. Echter, de levering kon pas plaatsvinden nadat het kadaster nieuwe perceelnummers heeft toegekend aan de gedeeltelijke percelen.

Klager geeft aan eest nog diverse vragen wil bespreken, voordat hij eventueel de volmacht tekent. Op 18 december 2015 wordt wederom door familieleden aangedrongen op de ondertekening van de volmacht.

Geldigheid getekende volmachten

Op 29 december 2015 heeft klager contact met de Rabobank omtrent een (nood)financiering van 600.000 euro, aangevraagd door broer en zus. Klager heeft aangegeven niet in te stemmen met deze financieringsovereenkomst. Een medewerker van de Rabobank geeft aan dat de overeenkomst ook zonder zijn toestemming kan worden gesloten, nu er meerderheid van de stemmen was. Als reactie hierop heeft klager contact gehad met de notaris omtrent de volmachten die klager destijds onder druk heeft ondertekend. Klager wilde weten of deze nog geldig waren.

Inschrijving akte

Op 31 december heeft de notaris om 9:00 in het kadaster een afschrift ingeschreven: de akte van inbreng en de akte van rectificaties. Tevens is een akte van oprichting gepasseerd van de nieuwe vennootschap. Op 12 september 2018 is de persoonlijke holding van klager ontslagen als directeur.

Notaris onjuiste wijze herstructurering opgesteld

De notaris heeft niet goed ingespeeld op de mededeling van geschillen, dwang en druk onderling. Tevens is onvoldoende werk verricht om de inbreng afdoende te bewerkstelligen. De notaris heeft niet gewezen op de risico’s van herstructurering. De notaris heeft een verkeerde volgorde van herstructurering aangehouden (niet eerst de STAK opgericht). Tot slot wordt verweten dat de notaris op een onjuiste wijze de herstructurering heeft opgesteld, geadviseerd, begeleid en uitgevoerd.

Handelen strijdig met Wet op het Notarisambt

De tuchtrechter kijkt naar het handelen en/of nalaten van de notaris of dit in strijd is met de Wet op het notarisambt (hierna: Wna) en andere toepasselijke bepalingen. Ook wordt gekeken of de notaris in de gegeven omstandigheden is opgetreden zoals van een behoorlijk handelend notaris mag worden verwacht.

Verplichtingen notaris

Met de grootst mogelijke zorgvuldigheid moet worden gekeken naar alle belangen van alle (rechts)personen die bij de rechtshandeling betrokken zijn. De notaris moet partijen de kans gegeven om tijdig vooraf van de inhoud van de akte kennis te nemen. Voordat een akte wordt gepasseerd, moet de notaris indien nodig partijen wijzen op de mogelijke gevolgen die uit de inhoud van de akte voortvloeien. Een algemene toelichting volstaat niet. Indien reden van twijfel is, moet de notaris kritische vragen stellen om te achterhalen of de betreffende persoon instemt met de rechtsgevolgen van de akte. Een notaris dient extra alert te zijn bij ongebruikelijke bepalingen die in het voordeel zijn van één van de partijen.

De kamer stelt voorop dat de zorgplicht van de notaris voor het grootste deel wordt bepaald door de concrete omstandigheden van het geval. Mede kan van belang zijn of de betreffende notaris betrokken is geweest bij de totstandkoming van de transactie.

De notaris stelt dat zijn zorgplicht beperkt was, nu klager werd bijgestaan door meerdere (persoonlijke) adviseurs. Zij gaf aan slechts een beperkte uitvoerende rol te hebben.

Klager heeft een tuchtklacht ingediend tegen notaris, omdat deze zonder zijn opdracht/medeweten werkzaamheden heeft verricht in het kader van de herstructurering. NH heeft klager niet goed voorgelicht, ondanks diverse verzoeken om informatie. Hierbij is benadrukt dat klager als agrariër hier geen weet over heeft en bovendien moeite heeft met juridisch teksten lezen door zijn dyslexie.

De kamer is van oordeel dat klager niet kan worden aangemerkt als professionele procespartij, nu enkele kritische vragen zijn gesteld. Daarbij kan de notaris zich er niet op beroepen dat zij dacht dat NH voldoende had geïnformeerd, nu dit niet is gecontroleerd. Ook is niet gebleken dat klager deze risico’s in voldoende mate had kunnen overzien. De notaris had dus niet zonder meer mogen vertrouwen dat klager kan overzien welke gevolgen zijn positie zou hebben.

Verwijt notaris

Notaris heeft een akte van rectificatie gepasseerd, terwijl zij op de hoogte was van de dwang en bedreiging. Vast staat dat gesprekken hebben plaatsgevonden tussen klager en notaris. Diezelfde avond is een akte van rectificatie gepasseerd inclusief de eerdere afgegeven volmacht van klager. Notaris had dan ook moeten controleren of klager daadwerkelijk de akte van rectificatie wilde vastleggen alvorens over te gaan de akte te passeren. Dit valt de notaris te verwijten.

Voordat een akte van oprichting wordt gepasseerd moet erop worden toegezien dat aan alle vereisten is voldaan. Artikel 2:204a lid 1 Burgerlijk Wetboek geeft aan dat de oprichters van een vennootschap, indien bij de oprichting inbreng op aandelen anders dan in geld wordt overeengekomen, een inbrengbeschrijving kenbaar moeten maken. Deze moet vervolgens door alle oprichters worden ondertekend.

Motiveringsplicht notaris

Niet is komen vast te staan dat klager bekend was met de inhoud ten tijde van het passeren van de akten. Er zijn ook geen aantekeningen van de notaris in het kader van de voorlichtingsplicht met betrokkene, waardoor niet aan de motiveringsplicht kan worden voldaan. De kamer oordeelt dan ook dat de notaris te kort is geschoten in haar zorgplicht.

Een notaris heeft de bevoegdheid kennelijke schrijffouten en misslagen in de tekst van een akte (ook na verlijden) te verbeteren (artikel 45 lid 2 Wna). Hiervan moet een proces-verbaal worden opgesteld en worden toegezonden aan partijen. Het moet daarbij wel objectief duidelijk zijn dat het gaat om een misslag of schrijffout: er mag geen andere inhoud ontstaan. Deze bevoegdheid moet zorgvuldig worden gebruikt. In dit geval was er wel een wijziging van de inhoud.

De volmacht die klager had verleend, mocht niet worden gebruikt voor de akte van rectificaties. Deze volmacht gaf alleen ruimte voor aanbrengen van eventuele wijzigingen. Deze was immers verleend met de inhoud dat zijn inbreng niet tot registergoederen behoorde. Voor een dergelijke akte mocht geen eerder verleende volmacht, buiten medeweten van partijen worden gebruikt. De notaris heeft niet geïnformeerd over de voorgenomen rectificaties.

Daarnaast bevat de eerdere volmacht ondeugdelijkheden. Nummers van enkele percelen zijn slechts weergeven als “nummer***”. Toch is de kamer van oordeel dat de volmacht voldoende duidelijk was, nu was vermeld in welke gemeente en welke straat de betreffende percelen lagen.

Meerderheid van de stemmen

Klager heeft gesteld dat het altijd al gebruikelijk was dat belangrijke besluiten in het familiebedrijf werden genomen met algemene stemmen. Een meerderheid van de stemmen was dus niet voldoende. De notaris heeft klager hier nooit op gewezen.

Notaris heeft eigen verantwoordelijkheid

Klager geeft aan dat een verkeerde volgorde van herstructureren is gehanteerd, namelijk eerst het oprichten van de STAK nu sprake was van interne spanningen. Notaris had erop moeten toezien dat de kinderen samen als bevoegd bestuurders alleen bij unanimiteit belangrijke besluiten zouden kunnen nemen. Notaris had een eigen verantwoordelijkheid en mocht niet vertrouwen op NH. De kamer is van oordeel dat de notaris te weinig invulling heeft gegeven aan de controle- en informatieplicht. Zij had moeten informeren over de specifieke risico’s.

Maatregel voor schending zorgplicht notaris

De notaris heeft een cruciale rol in het belang van de rechtszekerheid. Het ambt moet dan ook met de grootst mogelijke zorgvuldigheid worden uitgeoefend. De notaris heeft dat niet gedaan en heeft in ernstige mate het vertrouwen geschaad. Een berisping wordt opgelegd.

Klik hier voor de gehele uitspraak van de kamer voor het notariaat.

Zorgplicht advocaten

Heeft u een geschil met uw notaris over de vraag of hij/zij de benodigde vakbekwaamheid, zorgvuldigheid en deskundigheid in acht heeft genomen bij de uitvoering van zijn/haar werkzaamheden? Neem dan hier contact op met een van de gespecialiseerde advocaten van Zorgplicht Advocaten.